Gelirin Toplanması ve Beyanı ile Toplama Yapılmayan Haller

Önceki yazılarımızda hazır beyan sistemi ve kira geliri elde eden mükelleflerimiz için gayri menkul sermaye iradında dolayı gelir vergisi beyanları ile ilgili önemli noktalara değinmiştik. Şimdi ise yine içinde bulunduğumuz Mart ayı itibariyle gelir vergisi beyan dönemi içerisinde olduğumuzdan Gelir vergisi kanununda yer alan kazanç ve iratların hangi hallerde beyan edileceği ve toplanacağı hangi gelir ve kazançların beyannameye dahil edilmeyeceği hususlarına kısaca değineceğiz.

Bilndiği gibi gerçek kişilerin gelirlerinin vergilendirilmesini konu edinen Gelir Vergisi Kanununa göre; gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. GVK’nın 2. maddesinde gelire giren kazanç ve iratlar tek tek sayılmıştır. Maddede sayılan ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları ve diğer kazanç ve iratlar olmak üzere yedi gelir unsuru dışındaki hiçbir kazanç veya irat gelir vergisinin konusuna girmemektedir.

Gelir vergisi mükellefleri, yukarıda sayılan kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratlar için kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname verirler. Bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın Mart ayının başından otuzbirinci günü sonuna kadar, bağlı bulunulan vergi dairesine verilir.

İlgili yasaya göre beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur. Ancak kanun koyucu bazı gelir unsurları beyanname kapsamı dışında tutulurken, beyannameye dahil edilmeyen kazanç ve iratlardan bir kısmı kesinti yoluyla nihai vergilendirmeye tabi tutulmakta, bir kısmı ise tamamen vergileme dışı bırakılmaktadır.

2021 takvim yılına ilişkin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesine dahil edilecek gerçek usulde tespit edilen gelirler ile toplama yapılmayan haller ve özellikli ve bazı hususlara aşağıda kısaca açıklanması yapılmaktadır.

Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler. Bu temel prensiptir. Ancak, gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar ile gelir vergisinden istisna olan serbest meslek kazançları için beyanname verilmez. Bu kazançların kesinti yoluyla nihai vergilendirilmesi yapılmaktadır. Tacirler, çiftçiler ve serbest meslek erbabının ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar hariç olmak üzere, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı için beyanname verilmez. Başka gelirlerden dolayı beyanname verilse dahi istisna haddi içinde kalan kazanç ve iratlar beyannameye dahil edilmez.

Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2021 yılı için 7.000- TL’si gelir vergisinden müstesnadır. Bu durumda 7.000-TL ve altında kalan bu tür iratlar dolayısıyla 2021 yılı için Mart/2022 yılında yıllık beyanname verilmeyecektir. Ancak; ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 190.000-TL’yi aşanlar bu istisnadan faydalanamadıklarından dolayı verecekleri yıllık beyannameye mesken kira gelirlerinin tamamını dahil etmeleri gerekmektedir.

Benzer şekilde, GVK’nın Mükerrer 80. maddesine göre; Doğan kazançların tamamı ile bir takvim yılında elde edilen değer artış kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkartılmasından sağlananlar hariç, 2021 yılı için 19.000-TL’si gelir vergisinden istisnadır. 2021 yılında 19.000-TL’lik tutar sınırının altında elde edilen bu tür kazançlar için Mart/2022 yılında yıllık beyanname verilmeyecektir. Diğer gelirler için yıllık beyanname verilse dahi bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.

Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde(2021 yılı için 650.000 TL) yer alan tutarı aşmayan ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde(2021 yılı için 53.000,00 TL) yer alan tutarı ve birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil. Diğer gelirler için beyanname verilse dahi bu ücretler beyannameye dahil edilmeyecektir.

Yine Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası” gereğince; ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan kısmı, maddede belirtilen şartlarla gelir vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu istisna hükmü, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle elde edilen kazançlara uygulandığından dolayı, bu kazançları elde edenler 2021 yılı için GVK’nın 85. maddesi hükmü gereği, zarar veya 75.000-TL’nin altında kazanç elde etmiş olsalar dahi her halükarda Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi vererek bu kazançlarını beyannameye dahil etmeleri gerekmektedir.

7338 Sayılı Kanun’un 2 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen Mükerrer 20/B maddesiyle İnternet ortamındaki sosyal ağ sağlayıcıları elektronik uygulama paylaşım ve satış platformları üzerinden elde ettikleri kazançlar 26.10.2021 tarihinde itibaren geçerli olmak üzere belli şartlarda gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu kazançlara ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.

GVK’nın 75. maddesinin 15 ve 16 numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları için yıllık beyanname verilmeyecektir. İlgili madde bentlerinde tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ödenen irat tutarları ile bireysel emeklilik sisteminden çeşitli şekillerde ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarlarının menkul sermaye iradı olduğu belirtilmiştir. GVK’nın 86. maddesinde ilgili menkul sermaye iratları için beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler için verilmesi halinde de bu iratların beyannameye dahil edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. Bu tür iratlar için GVK’nın 94 üncü maddesinin 15 ve 16 numaralı bentleri gereğince yapılan tevkifatlar nihai vergilendirme niteliğindedir.

Her nevi hisse senetlerinin kar payları, iştirak hisselerinden doğan kazançlar ile kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları için kurum bünyesinde %15 stopaja tabiidir. Gelir Vergisi Kanununun 22 nci maddesi hükmü uyarınca, elde edilen kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olduğunda kalan tutarın aynı Kanunun 86 ncı maddesinde belirtilen beyan haddini aşması halinde (2021 yılı için 53.000 TL) 2022 yılında beyanı gerekmektedir. Verilen Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden kurum bünyesinde yapılan %15 oranındaki tevkifatın tamamı mahsup edilecektir. Aşmaması halinde beyanı gerekmemektedir.

Mevduat faizleri gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir. Katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları ile katılma hesabı karşılığında ödenen kar paylarında tevkifat yapıldığında, bu gelirler için de yıllık beyanname verilmeyecektir. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen bu gelirler ile repo işlemlerinde elde edilen gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.

Ancak GVK Geçici 67. madde kapsamında tevkifata tabi tutulan gelirlerin ticari faaliyet kapsamında elde edilmesi halinde, bu gelirler ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilecek olup ticari kazançlarla ilgili olarak verilen beyannameye dahil edilecektir. Beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisinden tevkif edilen vergiler mahsup edilecektir. Bunların bir istisnası bulunmamakta sadece mahsuplaşma yapılmaktadır.

İçinde bulunduğumuz ay, gelir vergisinin beyan dönemi bu ayda bu tür gelir ve kazançlara sahip olan vatandaşların/mükelleflerin ödev ve sorumlulukların yerine getirilmesinin haklı gururunu yaşayacağı aydır. Bu ay çorbada benim de tuzum olsun diyenlerin ayıdır. Bu ay vergimi doğru ve tam beyan eder akşam kafamı yastığa rahat koyarım diyenlerin ayıdır. Bu ay bilinçli vatandaş olmanın gururun duyulduğu aydır. Kısaca bu ay kendimizin,ailemizin ve kısaca ülkemizin yarına sahip çıkma ayıdır.

Ne mutlu böyle düşünüp böyle davrananlara..