Kudüs Fatihi Selahaddin Eyyubi, Orta Doğu tarihinde kilit bir figür olarak bilinir ve 8 Eylül 1138'de Tikrit'te doğmuştur. Eyyubi Hanedanı'nın kurucusu ve ilk hükümdarı olarak, Mısır, Suriye, Yemen ve Filistin'de sultanlık yapmıştır. En büyük başarısı, 2 Ekim 1187'de Hıttin Savaşı'nda Haçlıları mağlup ederek Kudüs'ü 88 yıl süren Frank işgalinden kurtarmasıdır. Bu zafer, Hıristiyanların 3. Haçlı Seferi'ni etkisiz hale getirmiş ve İslam dünyası için büyük bir önem taşımıştır.
Selahaddin Eyyubi, Selçuklu emiri İmadeddin Zengi'nin hizmetindeki Necmeddin Eyyub'un oğludur. Annesi, Selçukluların Harim emiri Şihabeddin Mahmud ibn Tokuş el-Harimi'nin kız kardeşidir. Babasının vali olarak atandığı Baalbek ve Şam'da büyüyen Selahaddin, dini ve akademik eğitimde öne çıkmıştır. Öklid Geometrisi, Astronomi, Matematik, Aritmetik, Mantık, Felsefe, Sosyoloji, Fıkıh (İslam Hukuku) ve Tarih alanlarında derinlemesine bilgi sahibi olmuş, Şam'daki Dar'ul-Hadis'den (Hadis Üniversitesi) mezun olmuştur. Selahaddin Eyyubi'nin bu zengin eğitim ve kültürel mirası, onun liderlik yeteneklerini ve taktiksel zekasını büyük ölçüde şekillendirmiştir.
Eyyubiler, 1171 yılında Selahaddin Eyyubi tarafından kurulan ve Orta Doğu'da etkili bir güç haline gelen bir hanedanlığın halkıydı. Bu hanedanlık, özellikle Selahaddin Eyyubi'nin liderliği altında, Orta Doğu'da büyük bir nüfuz kazanmıştır. Eyyubilerin dili Türkçe olup, çoğunlukla Türklerden oluşmalarına rağmen, Araplar ve Kürtler de bu topluluk içinde yer almıştır. Bu dönemde, Eyyubiler kültürel ve ekonomik anlamda önemli gelişmeler kaydetmişlerdir.
Selahaddin Eyyubi, Kudüs'ü Hristiyanlardan geri alarak büyük bir şöhret kazanmış ve Müslüman dünyasında önemli bir figür haline gelmiştir. Hanedanlık, Mısır'da kurulmuş ve Sünni Müslüman egemenliğini güçlendirmiştir. Eyyubiler, Medine ve Mekke'yi de kontrol altına alarak iki kutsal caminin koruyuculuğunu üstlenmiştir.
Eyyubilerden önce, bölgede etkili bir başka Müslüman lider olan Nureddin Zengi de önemlidir. Nureddin Zengi, 12. yüzyılın ortalarında Suriye ve Kuzey Mezopotamya'da hüküm sürmüş ve Haçlı Seferlerine karşı mücadele etmiştir. O, Müslüman dünyasında birlik ve dayanışmayı teşvik eden, adaletli ve dindar bir yönetici olarak tanınmıştır. Nureddin Zengi'nin politikaları ve askeri başarıları, Selahaddin Eyyubi'nin yükselişine zemin hazırlamış ve Eyyubilerin kuruluşunda önemli bir etken olmuştur. Nureddin Zengi, aynı zamanda, bölgede İslami eğitim ve kültürün gelişimine de büyük katkılar sağlamıştır.
Zengi'nin oğlu ve ardılı Emir Nureddin'in komutanlarından, amcası Şirkuh'un hizmetine girmesiyle başladı. Şirkuh'un, Mısır'ın I. Haçlı Seferi sonucunda kurulan Latin-Hıristiyan devletlerinin eline geçmesini önlemek amacıyla düzenlediği üç sefer sırasında, Kudüs'ün Latin kralı I. Amalricus, Mısır'ın Fatımi halifesinin güçlü veziri Şavar ve Şirkuh arasında karşılıklı bir mücadele gelişmişti. Selaheddin Şirkuh'un ölümünden ve Şavar'ın öldürülmesinden sonra, henüz otuz bir yaşındayken hem Suriye birliklerinin komutanlığına, hem de melik unvanıyla Mısır vezirliğine 1169 yılında atandı.
1171 yılında Mısır'da Şii Fatımi halifeliğine son vererek Sünniliğe dönüldüğünü ilan eden Selahaddin Eyyubi böylece Mısır'ın tek yöneticisi durumuna geldi. Şiîliğin yerine Sünnî mezhebini yaymaya başladı. Bir süre için kağıt üzerinde Emir Nureddin'in vasalı olarak kaldıysa da bu ilişki Suriye emirinin 1174 yılında ölmesiyle sona erdi. Selahaddin, Nureddin'in dul eşi İsmedüddin Hatun ile evlendi.
Tarih boyunca Selahaddin Eyyubi'ye farklı etnik kökenler atfedilmiştir. Genel kanaat Selahaddin'in Kürt olduğu yönündedir. Ancak Zeki Velidi Togan, Eyyubîlerin evvelâ Kürtleşmiş sonra da Türkleşmiş bir Cenubî Arap sülâlesinden olduğunu aktarmıştır. Bunun yanı sıra Türk kökenli olduğu da iddia edilir. Tarihçi İbn Haldun'a göre ise Selahaddin Eyyubi'nin ataları, Yemen'in Himyeri vilayeti eşrafından Hezbâniyye Kürtlerinin Ravvadi aşiretine mensup Araplardandı.
Selâhaddin geniş bir alanı kapsayan bir siyasî birlik kuran büyük bir devlet adamıdır. Bu siyasî birlik Eyyûbîler'in ardından Memlükler'le devam etmiş, 1517'de Yavuz Sultan Selim'in Kahire'yi ele geçirmesiyle son bulmuştur. Türkler Selâhaddin devrinde Mısır, Libya, Kuzey Sudan, Hicaz, Yemen, Şam gibi yerlere hâkim olmuş, bu hâkimiyet asırlarca devam etmiştir.
SELAHADDİN EYYUBİ NE ZAMAN ÖLDÜ?
Selahaddin Eyyubi 1193’te hayatını kaybetti.
Ancak, Selahaddin Eyyubi'nin ölümünden sonra hanedanlık, iç sorunlar ve dış saldırılar nedeniyle zayıflamıştır. 1230'daki Yassı Çemen Muharebesi'nden sonra dağılmaya başlayan Eyyubiler, 1250 yılında tamamen çöküşe geçmiştir.
