Tokat'ı ulusal medyada tanıtmak amacıyla 2014 yılından beri aktif olan Tokat Gönüllü Turizm Elçileri sosyal medya sayfası ormanbeyli Köyü Yaylasından koyun kırpan bir çiftçinin videosunu paylaştı.
Tokat merkeze bağlı bin 276 m rakımlı Ormanbeyli Köyü, yazın hayvanların otlatıldığı yaylaları ve enfes doğasıyla cezbediyor. Ormanbeyli Köyü yaylasında bir çiftçinin koyun kırkma işlemi kaydedildi. İlk defa koyun kırkılırken izleyenler bu işlemin neden yapıldığını merak ediyor.
KOYUN KIRKMA İŞLEMİ NEDİR?
Sürüde bulunan koyunlar yazın gelmesiyle birlikte, vücutlarında bulunan yünden kurtarılmak için kırkılır. Koyun kırkımı ortalama olarak on beş gün sürer. Bu süre sahip olunan koyun sayısı ile bağlantılıdır. Buradaki amaç koyunun gelişmesini sağlamak, bunun yanında da çıkan yünden çeşitli alanlarda faydalanmaktır. Koyun kırkma aynı zamanda, küçükbaş hayvanlara musallat olan parazitlerin önlenmesine de yardımcı olan önemli bir işlemdir.
Koyunların kırkılmadan yirmi gün önce kuyrukları açılır ve çakıldakları (kuyruk etrafındaki kirli ve gübreli yapağılar) alınır. Bunlar bıçakla veya kırklıkla(makas) dikkatlice alınır. Bunun yapılmasının sebebi; sıcakta koyunun kuyruğunun yara olmasını önlemek ve koyunun yatarken rahat etmesini sağlamaktır.
KIRKIM NE AMAÇLA VE NASIL YAPILIR?
Kırkımdan amaç bol verim alarak ve temiz ürün sağlayarak daha karlı koyunculuk yapmaktır. Bu amaca varmak için: hayvanın tutulmasından, yapağının sarılmasına kadar tecrübe ve bilgi isteyen kırkım, bu işi bilen kişiler tarafından yapılmalıdır.
Koyunlardan gömlek halinde çıkarılan kirli kıl örtüsüne yapağı denmektedir. Bir koyundan alınan yapağının tümüne gömlek veya tulum denmektedir. Yün ise yapağının yıkanmış temizlenmiş haline denir.
İyi bir kırkım yapmak için kırkım zamanını iyi seçmeli, kırkım hazırlığı yapılmış olmalı, kırkım titizlikle ve dikkatli yapılmalı ve kırkımdan elde edilen gömlekler iyi muhafaza edilmelidir.
KIRKIM ZAMANI
Kırkım, Türkiye’de iklime bağlı olarak farklı aylarda veya mevsimlerde yapılır. Kırkım zamanı, öncelikle iklim koşulları, yetiştirme işleri ve koyunun yetiştirilme yönüne bağlıdır. Yapağı gömleğindeki yağı salgılanmadan (koyun terlemeden), kolay kırkım yapılamaz. Makas veya makine koyun üzerinde zor hareket eder. Onun için belirli bir sıcaklık olmadan ve koyunlar terlemeden kırkım yapılamaz.
Hava devamlı yağmurlu, soğuk veya çok sıcak olduğu gün ve aylarda kırkım yapılmaz. Özellikle doğum ve sağım zamanında da sağmal koyun kırkımı yapılmaz. Türkiye’de kırkım genelde nisan – haziran ayları arasında yapılmaktadır. Anadolu’nun bazı bölgelerinde, bazı ırklarda eylül ayında ikinci kırkım yapılmaktadır.
