Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Anadolu’nun siyasi sınırları ve şehir adları zamanla değişiklikler göstermiştir. Osmanlı döneminde bugünkü Türkiye topraklarında 33 vilayet bulunmaktaydı ve bu vilayetler, etnik, coğrafi ve kültürel çeşitliliğe sahip farklı adlarla biliniyordu. 81 ilin bugünkü adları ise Osmanlı döneminden kalan köklere dayanarak şekillenmiştir. Peki, Osmanlı döneminde Tokat’ın ve diğer illerin isimleri neydi?
Osmanlı Döneminde İllerin Adları Nasıl Belirlenirdi?
Osmanlı Devleti’nin farklı etnik gruplardan ve kültürlerden oluşan yapısı nedeniyle vilayetlerin isimleri, Türkçe, Rumca, Ermenice, Arapça ve Farsça gibi farklı dillerde anılıyordu. Bu isimler zamanla değişime uğramış, bazıları orijinal isimlerini korurken bazıları tamamen farklı bir kimlik kazanmıştır. Örneğin, İstanbul bir dönem "Konstantiniyye" adıyla anılmışken, İzmir ve Trabzon gibi şehirler tarih boyunca aynı ismi korumuştur.
Osmanlı İdari Yapısının Türkiye’ye Etkisi
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki vilayet sistemi, modern Türkiye’deki il yapısının temelini oluşturur. 1900'lü yıllarda 15 vilayet ile yönetilen Osmanlı, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla vilayet sayısını artırarak bugünkü 81 ile ulaşmıştır. Vilayetlerin isimleri ve sınırları zamanla değişerek bugünkü Türkiye siyasi haritasını oluşturmuştur.
Osmanlı Döneminde Tokat’ın İsmi
Osmanlı döneminde Tokat, "Dokat," "Darün-Nusret" ve "Darün-Nasr" gibi isimlerle anılıyordu. Tokat, Osmanlı İmparatorluğu’nda stratejik ve ticari önemi büyük olan bir merkezdi. Tokat, tarih boyunca önemli ticaret yollarının üzerinde yer almış, bu yüzden adında değişiklikler olsa da önemi hiç azalmamıştır.
Osmanlı Vilayetlerinin İsimleri
Osmanlı Devleti, idari yapısında vilayet sistemine dayalıydı ve bu vilayetler günümüz illerine karşılık gelen şehirlerden oluşuyordu. Bugünkü Türkiye sınırlarında yer alan birçok ilin adı, Osmanlı döneminde farklıydı. İşte Osmanlı dönemindeki vilayet isimleri:
81 İlin Osmanlı Dönemindeki Adları
ADANA/ERDENA, EDENE, EZENE, AZANA
ADIYAMAN/HÜSNÜ MANSUR
AFYONKARAHİSAR/KARAHİSAR, KARAHİSAR-İ SAHİB
AĞRI/ŞORBULAK, KARAKİLİSE, KARAKÖSE
AMASYA/ AMASİA
AKSARAY/ AKSARAY
ANKARA/ANCYRA, ANGORA, ANKARA
ANTALYA/ANTALİYE, ADALYA
ARDAHAN/ARDAHAN
ARTVİN/ LİVANE
AYDIN/AYDIN
BALIKESİR/ KARESİ
BARTIN/ONİKİ DİVAN
BATMAN/İLUH
BİLECİK/BİLECİK
BİNGÖL/ ÇAPAKÇUR
BİTLİS/BİTLİS
BOLU/ BOL ULUĞ
BURDUR/TERKEMİŞ
BURSA/HÜDAVENDİGAR
ÇANAKKALE/ KALE-İ SULTANİYE
ÇANKIRI/KENGIRI
ÇORUM/ÇORUMLU
DENİZLİ/TONGUZLU
DİYARBAKIR/DİYAR-I BEKİR
DÜZCE/KONSAPA, KONURABAD
EDİRNE/EDRİNUS,EDRUNE, EDRİNA, ENDRİYE,EDRENE
ELAZIĞ/ MAMURAT AL-AZİZ, ELAZİZ
ERZİNCAN/ERZİNGAN, EZİRGAN
ERZURUM/ERZENÜ'R-RUM
ESKİŞEHİR/SULTANÖNÜ
GAZİANTEP/AYNTAB
GİRESUN/KERASUN
GÜMÜŞHANE/CANCA
HAKKARİ/ÇÖLEMERİK
HATAY/HATTENA
IĞDIR/ İĞDİR
ISPARTA/ HAMİDABAD
İSTANBUL/KONSTANTİNOPOLİS, KONSTANTİNİYYE, DERSAADET, İSLAMBOL, PAYİTAHT, İSTANBUL
İZMİR/İZMİR
KAHRAMANMARAŞ/MARAŞ
KARABÜK/SAFRANBOLU
KARAMAN/LARENDE
KARS/KARS
KASTAMONU/KASTAMONU
KAYSERİ/KAYSERİYYE
KIRŞEHİR/KIRŞEHİR
KİLİS/EKRAD-I KİLİS
KIRIKKALE/ KIRKKİLİSE
KOCAELİ/KOCAİL
KONYA/ KONYA
KÜTAHYA/GERMİYAN İLİ
MALATYA/MELİTENE, MALATİYYE, VİLAYET-İ MALATYA, MALATYA
MANİSA/SARUHAN, MAĞNİSA
MARDİN/MARDİN
MERSİN/ İÇEL
MUĞLA/MENTEŞE
MUŞ/ MUŞ
NEVŞEHİR/MUŞKARA, NEVŞEHİR
NİĞDE/NİĞDE
ORDU/BUCAK
OSMANİYE/CEBELİBEREKET
RİZE/RİZE
SAKARYA/ADAPAZARI
SAMSUN/AMİSOS
SİİRT/SGERD, SİİRT
SİNOP/CEZİRETÜL-UŞŞAK,SINAP,SİNOP
SİVAS/DANİŞMENT İLİ, EYALET-İ RUM, EYALET-İ SİVAS
ŞANLIURFA/RUHA, ORHAY, URFA
ŞIRNAK/ŞİRNAH
TEKİRDAĞ/TEKFURDAĞI
TOKAT/DOKAT, TOKAT, DARÜN-NUSRET, DARÜN-NASR
TRABZON/TRABZON
TUNCELİ/DERSİM LİVASI,DERSİM
UŞAK/UŞŞAK
VAN/TUŞBA
YALOVA/YALAKABAD
YOZGAT/BOZOK
ZONGULDAK/ZONGULDAK
Bu illerin isimleri, bulundukları dönemdeki kültürel ve dilsel etkilerle şekillenmiştir. Bazıları tarihi süreçte çok fazla değişikliğe uğramadan bugünkü isimlerini korurken, bazıları ise büyük bir değişim yaşamıştır.
Sonuç Olarak
Osmanlı Devleti’nin geniş idari yapısı ve etnik çeşitliliği, vilayetlerin isimlerine de yansımış ve bu isimlerin bazıları günümüze kadar korunmuştur. Tokat gibi şehirler Osmanlı dönemindeki stratejik önemlerini bugüne kadar taşımış, modern Türkiye’nin illerinin temelleri bu dönemde atılmıştır. Günümüzde 81 il olarak bilinen şehirlerimizin Osmanlı’daki isimlerini öğrenmek, tarihimize olan bağlılığımızı ve bu toprakların kültürel zenginliğini anlamamıza yardımcı olur.
