Yeni yılda Tokat’ta çalışanların kıdem tazminatı tavanı yüzde 49.26 artarak, 35 bin 59 liraya yükseldi. İş Kanunu’nda taksitle ödeneceğine yönelik bir hüküm yoktur. Ancak işveren tazminatı taksitle ödemek ister, çalışan da bunu kabul ederse taksitle ödenebilir. Kaç taksitle ödeneceği de yine kanunda yer almıyor. İşveren ile çalışan aralarında taksit sayısında anlaşabilir. Çalışan, taksitle ödenmesini kabul etmezse, işveren peşin ödemek zorunda. Eğer işçi, taksitle ödenmesi konusunda anlaşır ve anlaşmayı da imzalarsa, faiz talebinden de vazgeçmiş sayılır. Peki kıdem tazminatına kimler hak kazanır, ödemeler nasıl hesaplanır?
Yeni yılın gelmesiyle Tokat'ta çalışanların kıdem tazminatı tavanında önemli bir artış yaşandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Mali ve Sosyal Haklar Genelgesi ile, 2023’ün Temmuz-Aralık döneminde 23 bin 489 lira olan kıdem tazminatı tavanı, yüzde 49.26'lık bir artışla 35 bin 59 liraya yükseldi.
Bu artış, çalışanların kıdem tazminatı haklarının ne şekilde hesaplanacağını ve ödeneceğini önemli ölçüde etkiliyor. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Ancak, bu tazminat miktarı yıllık olarak belirlenen tavan miktarı ile sınırlıdır. Bu durum, özellikle yüksek maaş alan çalışanları doğrudan etkileyen bir konu.
2024 yılının ilk altı ayı için belirlenen tavan tutarı 35 bin 59 lira. Bu, çalışanın ne kadar yüksek maaş alırsa alsın, tazminat hesaplaması bu tavan üzerinden yapılacağı anlamına geliyor. Örneğin, asgari ücretli bir çalışanın 10 yıllık hizmeti için alacağı kıdem tazminatı, yeni tavan miktarı göz önünde bulundurularak hesaplanacak. Eğer geçen sene sonunda kıdem tazminatına hak kazanmış olsaydı, bu miktar 134 bin 140 lira olacaktı.
Kıdem tazminatının nasıl ödeneceği konusunda ise İş Kanunu'nda belirli bir hüküm bulunmamakta. Genellikle, işveren çalışana kıdem tazminatını peşin öder. Ancak, işveren tazminatı taksitle ödemek isterse ve çalışan da bunu kabul ederse, taksitle ödeme yapılabiliyor. Kaç taksitle ödeneceği, işveren ile çalışan arasında anlaşmaya bağlı olarak belirleniyor. Çalışan, taksitlendirmeyi kabul etmezse, işverenin tazminatı peşin ödemesi gerekiyor. Eğer çalışan, taksitlendirmeyi kabul eder ve anlaşmayı imzalarsa, bu durumda faiz talebinden de vazgeçmiş sayılıyor.
Kıdem tazminatına hak kazanma koşulları ise belirli kriterlere bağlı. Çalışanlar, işyerinde en az bir yıl çalıştıktan sonra kıdem tazminatına hak kazanıyorlar. İşçi kendi isteği ile işten ayrıldığında tazminat alamıyor; işveren tarafından işten çıkarılması gerekiyor. Ancak, erkeklerde askerlik, kadınlarda ise evlilik nedeniyle işten ayrılma durumlarında kıdem tazminatı alınabiliyor. Ayrıca, emekli olma durumunda veya gerekli prim gün sayısının doldurulması durumunda da çalışan kıdem tazminatına hak kazanabiliyor.
İlk sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1999'dan önce olanlar, 15 yıl hizmet ve 3 bin 600 prim gününü tamamladıklarında kıdem tazminatı alıp işten ayrılabilirler. Farklı işyerlerindeki toplam çalışma süresi ve prim günleri dikkate alınarak tazminat hesaplanıyor. İlk sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arasında olanlar için 25 yıl çalışma ve 4 bin 500 prim günü, ya da 7 bin prim günü şartları geçerli. Mayıs 2008 ve sonrasında sigortalı olanlar için ise 5 bin 400 prim günü şartı bulunuyor.
Brüt maaşa göre kıdem tazminatı örnekleri şu şekilde:
20.002 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 100.010 TL, 10 yıl hizmette 200.020 TL, 15 yıl hizmette 300.030 TL, 20 yıl hizmette 400.040 TL ve 25 yıl hizmette 500.050 TL tazminat.
25.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 125.000 TL, 10 yıl hizmette 250.000 TL, 15 yıl hizmette 375.000 TL, 20 yıl hizmette 500.000 TL ve 25 yıl hizmette 625.000 TL tazminat.
30.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 150.000 TL, 10 yıl hizmette 300.000 TL, 15 yıl hizmette 450.000 TL, 20 yıl hizmette 600.000 TL ve 25 yıl hizmette 750.000 TL tazminat.
35.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 175.000 TL, 10 yıl hizmette 350.000 TL, 15 yıl hizmette 525.000 TL, 20 yıl hizmette 700.000 TL ve 25 yıl hizmette 875.000 TL tazminat.
40.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 175.000 TL, 10 yıl hizmette 350.000 TL, 15 yıl hizmette 525.000 TL, 20 yıl hizmette 700.000 TL ve 25 yıl hizmette 875.000 TL tazminat.
45.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 175.000 TL, 10 yıl hizmette 350.000 TL, 15 yıl hizmette 525.000 TL, 20 yıl hizmette 700.000 TL ve 25 yıl hizmette 875.000 TL tazminat.
50.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 175.000 TL, 10 yıl hizmette 350.000 TL, 15 yıl hizmette 525.000 TL, 20 yıl hizmette 700.000 TL ve 25 yıl hizmette 875.000 TL tazminat.
60.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 175.000 TL, 10 yıl hizmette 350.000 TL, 15 yıl hizmette 525.000 TL, 20 yıl hizmette 700.000 TL ve 25 yıl hizmette 875.000 TL tazminat.
60.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 175.000 TL, 10 yıl hizmette 350.000 TL, 15 yıl hizmette 525.000 TL, 20 yıl hizmette 700.000 TL ve 25 yıl hizmette 875.000 TL tazminat.
80.000 TL brüt maaş için: 5 yıl hizmette 175.000 TL, 10 yıl hizmette 350.000 TL, 15 yıl hizmette 525.000 TL, 20 yıl hizmette 700.000 TL ve 25 yıl hizmette 875.000 TL tazminat.
Sonuç olarak, Tokat'ta çalışanların kıdem tazminatı tavanı önemli bir artışla 35 bin 59 liraya yükseldi. Bu değişiklik, tazminat hesaplamalarını ve ödeme koşullarını etkiliyor. Çalışanların, kendi hakları ve işverenlerle yapacakları anlaşmalar konusunda bilinçli olmaları büyük önem taşıyor. Bu yeni düzenleme, çalışanların haklarını daha da güçlendiren bir adım olarak görülüyor.
