26 Temmuz 2024 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Türkiye, hayvancılık sektöründe yeni bir destekleme modeline adım atıyor. 2024-2026 yıllarını kapsayan bu model, sektörde verimliliği ve sürdürülebilirliği artırmayı hedefliyor. Yeni destekleme modeli kapsamında, büyükbaş, küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böceği yetiştiriciliği için çeşitli destekler sunulacak. Destekler, üretim performansı ve belirlenen katsayılara göre dağıtılacak.
Büyükbaş Hayvancılık
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen programlı aşıları tamamlamış ve 4 ay yaşını doldurmuş buzağı ve malaklar için hayvan başına 1.000 TL destek sağlanacak.
Kadın ve genç yetiştiriciler için ilave teşvikler sunulacak; kadın yetiştiricilere ilave 0,7 katsayı ile destek verilecek.
Suni tohumlama, yerli sperma kullanımı ve soy kütüğü kayıtlı hayvanlar için ek destekler uygulanacak. Soy kütüğü desteği kapsamında A ve B sınıfı işletmelerde doğan buzağılara 1,5 katsayı ile ek destek verilecek.
Tarım ve Orman Bakanlığı (Bakanlık) tarafından belirlenen programlı aşıları tamamlanmış, yılı içinde doğan, 4 ay (120 gün) ve üzeri yaşta buzağı/malaklara hastalıktan ari işletmeler hariç en fazla 500 baş ile sınırlı olmak üzere 2024 yılı için hayvan başına 1.000 lira temel destek, buzağının doğduğu işletmeye ödenir.
Temel destek şartlarını sağlayan yetiştiricilere hastalıktan ari işletmeler hariç en fazla 500 baş ile sınırlı olmak üzere aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutarı ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenir.
– Destekleme amaçlı veri tabanlarında yapılan sorgulama tarihi itibarıyla en fazla 20 baş hayvana sahip işletmelerdeki buzağı/malaklar için ilave 1 katsayı (1000 lira).
– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın yetiştiricilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış yetiştiricilerin işletmelerinde doğan buzağı/malakları için ilave 0,7 katsayı( 700 lira).
– Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından süt havzası olarak belirlenen Amasya, Çorum, Tokat, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Muş, Erzurum ve Tunceli illeri ile besi havzası olarak belirlenen Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Şırnak, Tunceli ve Van illerindeki buzağı/malaklar için ilave 0,5 katsayı(500 lira).
– Suni tohumlama sonucu veya embriyo transferi yapılan sığırlardan doğan buzağı/malaklar için ilave 0,8 katsayı (800 lira).
– Yerli sperma üretim merkezlerindeki boğaların spermaları ile suni tohumlama sonucu veya embriyo transferi yapılan sığırlardan doğan buzağı/malaklar için ilave 0,5 katsayı(500 lira).
– Buzağılarda; soy kütüğü desteklemesine ilişkin Bakanlıkça belirlenen şartlar doğrultusunda 5/12/2011 tarihli ve 28133 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hayvanlarda Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında A, B sınıfı işletmelerde doğan buzağılar ile bu işletmelerde doğan damızlık kütüğü sınıfı A, B olan dişi buzağılardan Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarda Genomik test yaptırılanlar için ilave 1,5 katsayı ( 1500 lira), C sınıfı işletmelerde doğan buzağılar ile malaklar için ilave 0,8 katsayı(800 lira).
– Ari işletmelerde doğan dişi buzağı/malaklar için ilave 4 katsayı (4 bin lira).
– AB onaylı süt çiftliği sertifikasına sahip işletmelerdeki dişi buzağı/malaklar için ilave 0,6 katsayı(600 lira).
– Birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan yetiştiricilerin buzağı/malakları için ilave 0,2 katsayı(200 lira) ödeme yapılacak.
Küçükbaş Hayvancılık
120 baş ve üzeri koyun/keçi varlığına sahip işletmelere hayvan başına 70 TL destek sağlanacak.
Bu işletmelerde doğan oğlak ve kuzular için ilave 1 katsayı ile destek verilecek.
Kadın ve genç girişimciler bu desteklerden daha fazla yararlanabilecek.
Arıcılık
Arılı kovan başına 100 TL temel destek sağlanacak.
Gezginci arıcılık yapan üreticilere ek olarak 0,3 katsayı ile destek verilecek.
Yaş kozaya kilo başına 1.000 TL destek sunulacak.
Kadın üreticiler ve genç girişimciler için ilave destekler mevcut olacak.
Su Ürünleri
Alabalık ve sazan gibi türler için kilo başına 1,2 TL destek belirlendi.
Yeni türler için bu miktar kilo başına 3 TL olacak. Destekler, üretim kapasitesine göre değişiklik gösterecek ve bazı teknik kriterlere göre artış gösterecek.
Çiğ Süt, Besilik Erkek Sığır ve Tiftik Üretimi
Çiğ süt desteği, 2025 yılından itibaren geçerli olacak ve üreticiler belirlenen katsayılara göre desteklenecek.
Üretim maliyeti ve kalitesi göz önünde bulundurularak ilave destekler sağlanacak.
Desteklerin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için denetim mekanizmaları güçlendirilecek. Haksız ödemelerin önüne geçmek için sıkı kontroller yapılacak ve haksız yere alınan ödemeler faiziyle geri alınacak.
Yeni destekleme modeli kapsamında çiğ süt desteği 2024 yılında değil 2025 yılından itibaren ödenecek. Buna göre, 1/1/2025 tarihinden itibaren, üretmiş olduğu çiğ sütü 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay işlemlerine Dair Yönetmelik kapsamındaki süt işleme tesislerine satan ve 5 inci maddede yer alan bir tarımsal amaçlı örgüte üye/ortak olan üreticilere; manda, koyun, keçi ile niteliğine ve pazarlama şekline göre inek sütüne, Bakanlığın belirleyeceği dönemler ve kriterler ile üretim maliyeti dikkate alınarak belirlenen birim tutarlar üzerinden temel destek ödemesi yapılacak.
Temel destek şartlarını sağlayan üreticilere aşağıda belirtilen katsayıların temel destek tutarı ile çarpımından elde edilen tutar ilave edilerek ödenir. (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerdeki şartları sağlayanlar, bu katsayıların sadece en yükseğinden yararlandırılacak. Çiğ süt desteğinde temel destek tutarı belli olmadığından katsayı ile verilecek destek miktarları da belli değil.
– Destekleme amaçlı veri tabanlarında inek ve mandalardan günlük olarak en fazla toplam 430 litre, koyun ve keçilerden ise günlük olarak en fazla toplam 100 litre çiğ süt üreten ve onaylı bir süt işleme tesisine satan işletmelerin sütü için ilave 0,3 katsayı.
– Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın üreticilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış üreticilerin ürettikleri süt için ilave 0,3 katsayı
– Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından süt havzası olarak belirlenen Amasya, Çorum, Tokat, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Muş, Erzurum ve Tunceli illerinde üretilen süt için ilave 0,4 katsayı.
– Manda, koyun, keçi sütü için ilave 0,8 katsayı.
– Çiğ sütü kendi tankında soğutarak direkt onaylı süt işleme tesisine satan üreticinin sütü için ilave 2 katsayı.
– Birinci derece tarımsal amaçlı örgütler üzerinden pazarlanan süt için ilave 2 katsayı, diğer tarımsal amaçlı örgütler üzerinden pazarlanan süt için ilave 1,5 katsayı.
– Hastalıktan ari işletmeler veya AB Onaylı işletmelerde üretilen süt için ilave 3 katsayı.
– Üretmiş olduğu çiğ sütü, süt piyasasının düzenlenmesi uygulaması kapsamında, tarımsal amaçlı örgütler aracılığı ile süt ürününe çevirterek Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğüne (ESK) satan üreticilere destekleme ödenir.
Bu yeni destekleme modeli, Türkiye’nin tarım ve hayvancılık sektöründe sürdürülebilir bir gelişme sağlamayı, yerli üretimi teşvik ederek sektörde modernizasyonu ve rekabet gücünü artırmayı hedefliyor. 2024-2026 yılları arasında bu desteklerin etkin bir şekilde uygulanması, sektörde önemli bir dönüşüm yaratacak.
