Tokat’ın sembollerinden birisi olan Tokat Kalesi’nin tarihi hakkında çok sayıda araştırma yapılırken halen gizemi aydınlatılamayan bazı ayrıntıları bulunuyor. Tokat Kalesi ne zaman, kim tarafından yaptırılmıştır?
“Tokat en sembolik yeri neresidir?” sorusunun cevaplarından birisi olan Tokat Kalesi bu kentin en ikonik yapılarındandır. Tokat tarihi araştırıldığında Tokat Kalesi’nden bahsedilmeden tam bir kent tarihi anlatılamayacaktır. Bugüne kadar 5’ten fazla medeniyete şahitlik ettiği bilinen Tokat Kalesi’nin yapımına ilişkin gizem ise bugüne kadar aydınlatılamadı.
Roma Dönemi'nde yol güvenliği için kurulmuş olan kale yaklaşık 500 yıl Bizans egemenliğinde kalmıştır. İlk defa 1074 yılında Danişmend Melik Gazi tarafından fethedilen kale kısa aralıklarla el değiştirmiş olup sırasıyla Danişmend, Selçuklu, İlhanlı, Eretna, Kadı Burhanettin ve Osmanlı Devleti’nin egemenliğine geçmiştir. Dik ve sarp kayalar üzerine kurulu kale doğal bir hisar durumundadır.
Osmanlı Devleti zamanında “Çardak-ı Bedevi” denilen zindanı başta Bizans İmparatoru A. Diogenis olmak üzere birçok ünlünün tutsak yeri olmuştur. Kalenin güneybatısında çok eski çağlardan kalma bir kaya mezarı oyulmuştur. Mezarın ağzında bir kolon ve biri büyük iki hücre bulunmaktadır. Ayrıca 362 basamaklı bir merdiven ile kalenin dibine inilebilmektedir. Günümüzde bu merdiven yolu kapalı durumdadır.
