Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye genelinde kuraklıkla mücadele kapsamında park ve bahçelerde yeni bir döneme giriyor. Bakanlık, Tokat başta olmak üzere Türkiye'nin 81 iline kurakçıl peyzaj uygulamaları rehberi gönderdi. Bu rehber, yerel yönetimler, bakanlıklar ve Türkiye Otelciler Birliği ile paylaşılarak, su verimliliğini artırma ve israfı önleme amaçlı peyzaj düzenlemelerinde yeni bir sayfa açılmasını amaçlıyor.
Kurakçıl Peyzaj Nedir?
Kurakçıl peyzaj, su kaynaklarının sınırlı olduğu bölgelerde estetik kaygılardan ziyade suyun akılcı kullanılmasını öne çıkaran bir peyzaj biçimidir. Bu yöntemle, geleneksel çim ve su yoğun bitkiler yerine, kuraklığa daha dayanıklı bitkisel materyaller tercih ediliyor. Böylece su tüketimi önemli ölçüde azaltılıyor.
Bakan Yumaklı'nın Açıklamaları
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yaz aylarının yaklaşması ve su kaynaklarının azalmasıyla peyzaj düzenlemelerinde akılcı su kullanımının şart olduğunu belirtti. Yumaklı, "Çim alanların kurakçıl peyzaja dönüştürülmesiyle yüzde 80'lere varan su verimliliği sağlanabilir," dedi. Bakan, Türkiye'nin Akdeniz havzası ülkeleri arasında yer alması ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin artması sebebiyle bu adımın kaçınılmaz olduğunu vurguladı.
Su Verimliliği Seferberliği ve Eylem Planları
31 Ocak 2023 tarihinde başlatılan "Su Verimliliği Seferberliği" kapsamında, değişen iklime uyum sağlanması ve su kaynaklarının korunarak verimli kullanılması amaçlanıyor. Bu seferberlikle birlikte, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve internet sitesinde yayımlanan Kurakçıl Peyzaj Uygulamaları Rehber Dokümanı, ilgili tüm taraflara dağıtıldı.
Bakan Yumaklı, tüm paydaşların bu rehberdeki hususları dikkate alarak gerekli hassasiyeti göstermelerini beklediklerini ifade etti. Kurakçıl peyzajın, estetik kaygılar yerine, suyun korunmasını ve verimli kullanılmasını önceliklendiren bir yaklaşım olduğunu belirtti.
Bakanlık olarak suyun her anlamda verimli kullanılması ve israfının önlenmesine yönelik çalışmalar yürüttüklerini vurgulayan Yumaklı, şu bilgileri aktardı:
“31 Ocak 2023 tarihinde Sayın Emine Erdoğan’ın himayelerinde ve Bakanlığımız koordinasyonunda başlatılan ‘Su Verimliliği Seferberliği’ ile kaynaklarımızın sürdürülebilirliğinin sağlanması ve verimli kullanımı için ülke ölçeğinde büyük bir dönüşüm hayata geçirildi. Seferberlik kapsamında, değişen iklime uyum sağlanması, su kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir yönetiminin gerçekleştirilmesi hedeflenerek hazırlanan Değişen İklime Uyum Çerçevesinde Su Verimliliği Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2023-2033) Sayın Cumhurbaşkanımızın genelgesiyle yürürlüğe girmişti.
Su Yönetimi Genel Müdürlüğümüzün bu genelgeye dayanarak hazırladığı Kurakçıl Peyzaj Uygulamaları Rehber Dokümanı internet sitemizde yayımlandı. Ayrıca rehberimizi 81 ilimizin valilikleri ve belediye başkanlıkları ile tüm bakanlıklarımız ve Türkiye Otelciler Birliği ile paylaştık. Kurakçıl peyzaj, kurak iklime sahip ve su kaynaklarının sınırlı olduğu alanlarda ‘estetik peyzaj’ kaygısı gütmeden ‘klasik peyzaj’ düzenlemelerinden vazgeçilerek suyun akılcı kullanılması anlamına gelir. Bu bağlamda, tüm paydaşlarımızın peyzaj uygulamalarımızda rehberimizde dikkat çektiğimiz hususları dikkate alarak gerekli hassasiyeti göstereceklerini ümit ediyoruz.”
“Doğaya Uyumlu ve Sürdürülebilir Peyzaj Alanları”
Peyzaj alanlarında gerek estetik kaygılar gerekse temininin kolay olması nedeniyle suya çok fazla ihtiyaç duyan çim alan kullanımının yaygın olduğuna işaret eden Bakan Yumaklı, “Çim alanların bir kısmının kurakçıl peyzaja dönüştürülmesi ile yüzde 20-50, tamamının kurakçıl peyzaja dönüştürülmesi ile de ortalama yüzde 80’e varan su verimliliği sağlayabiliriz. Bu uygulamayla aynı zamanda bakım ve enerji maliyetlerinin de yaklaşık yarı yarıya azaltılabildiğini unutmayalım. Bu nedenle doğaya uyumlu ve sürdürülebilir peyzaj alanları oluşturulması ülkemizin su kaynaklarının korunup geliştirilmesi için büyük önem taşıyor” ifadelerini kullandı.
Süsleme İçin Kurakçıl Bitkiler, Sulama İçin Arıtılmış Su
Bahar aylarında başlayan peyzaj düzenlemelerinde suyun verimli kullanımı için gözetilmesi gereken hususların altının çizildiği rehbere göre peyzaj düzenlemelerinde suyun verimli ve etkili kullanılması için uyulması gereken kurallar şöyle:
Peyzaj alanlarında toprakta buharlaşmanın minimize edilmesi amacıyla bölgenin iklim şartlarına ve doğal yapısına uyumlu malçlama (toprağın üstüne organik veya sentetik malzemeler serilerek bitki köklerinin etrafında tabaka oluşturulması) yapılmalıdır.
Suyu verimli kullanan sulama sistemleri tercih edilmelidir.
Sulama gün ağarmadan veya gün batımı sonrasında yapılmalıdır.
Sulamada, içme suyu standardı taşıyan sular yerine dezenfekte edilmiş arıtılmış atık sular gibi alternatif su kaynakları kullanılmalıdır.
Kurakçıl peyzaj tasarımı esnasında su tüketimi yüksek olan geniş çim yüzeyler yerine bölgenin iklim şartlarına uyumlu, çok yıllık yer örtücüler ve kuraklığa dayanıklı doğal bitkiler (Dam koruğu, acı damkoruğu, Japon ipeği, fare kulağı, yıldız halısı, ak üçgül, Cezayir menekşesi, Japon süpürgesi, kara yosunu vb.) tercih edilmelidir.
Çim alan miktarı mümkün olduğunca düşük tutulmalı ve kuraklığa dayanıklı çim türleri (Kamışsı yumak, çayır salkım otu, koyun yumağı, bermuda çimi vb.) seçilmelidir.
Enerji ihtiyacı mümkün olduğunca yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanmalıdır.
Yeşil binalar, yeşil çatılar, yeşil sokaklar, dikey bahçeler ve çatı bahçeleri gibi yeşil altyapı uygulamaları kurakçıl peyzaj anlayışıyla entegre edilmelidir.
Kurakçıl peyzaj tasarımı esnasında doğal drenaj kanalları inşa edilerek bu alanlarda biriken sular uygun filtreleme yöntemi sonrası tekrar sulamada kullanılmalıdır.
Yağışlardan kaynaklanan yüzey akışı filtrelenerek yerinde yağmur suyu etkin kullanılmalı ve yağmur bahçeleri uygulamaları aracılığı ile yağmur suları yer altında depolanmalıdır.
