Stresli günlerde ya da soğuk hava koşullarında el ve/veya ayak parmaklarının uçlarında meydana gelen mavi-mor renk değişikliklerinin, Raynaud fenomeni (Sendromu) belirtisi olabileceği konusunda Romatoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu'ndan önemli uyarılar geldi. Liv Hospital Samsun'da görev yapan Prof. Dr. Sayarlıoğlu, toplumda yaklaşık yüzde 3-5 oranında görülen Raynaud fenomeninin, ısı değişiklikleri ve stres gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıktığını belirtti. Sayarlıoğlu, "Raynaud fenomeninin en belirgin işareti, özellikle soğuk hava veya stres altındayken el ve/veya ayak parmak uçlarında oluşan mavi-mor renk değişiklikleridir. Bu durum, kan damarlarının daralması sonucu meydana gelir. Normal koşullarda, soğuk hava şartlarında ısı kaybını minimize etmek amacıyla deriye giden kan damarları daralır. Ancak, Raynaud hastalığında bu süreç anormal bir şekilde uzar, kanlanma bozulur ve oksijen seviyesindeki düşüş deride mavi-mor renge yol açar. Daha sonra, damarların genişlemesiyle birlikte parmak uçları normal pembe-kırmızı rengine geri döner," dedi.
En sık genç kadınlarda ortaya çıkıyor
Raynaud hastalığının bazen tek başına oluşabileceğini ve beraberinde herhangi bir yandaş hastalık olmayabildiğini vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, buna birincil-primer RB (PRB) adını verildiğini vurguladı. Raynaud hastalığının başka bir hastalığın bir ön belirtisi şeklinde veya hastalığın seyri sırasında da ortaya çıkabildiğini ifade eden Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, buna da ikincil-sekonder RB (SRB) adını verildiğini belirtti. Raynaud hastalığının en sık genç kadınlarda gördüğüne dikkat çeken Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, “PRB’nin genetik bir yönü de vardır. PRB olanların yakınlarında da benzer belirtiler olabilir. PRB’de tedaviye cevap genellikle iyidir, önemli bir probleme yol açmaz” diye konuştu.
Romatizmalı hastalıklarla birlikte görülebilir
İkincil raynaud sendromunun (SRB) sıklıkla sistemik skleroz (skleroderma), SLE, Sjögren sendromu, anti-fosfolipid sendrom, poli-dermatomyozit, romatoid artrit gibi iltihaplı romatizmalı hastalıkların seyri sırasında da ortaya çıkabileceğini dile getiren Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, “SRB, bunun dışında vücut savunma sisteminden kaynaklanan başka sistemlere ait hastalıklara da eşlik edebilir. Bazı hastalarda kulak kepçesi, burun, yüz, diz, meme uçları da etkilenebilir. Nadiren tüm kol ve bacakta da RB görülebilir. Parmaklarda renk değişiminin yanı sıra iğnelenme, uyuşma, ağrı olabilir. Eğer damarların daralma dönemi uzun sürerse dokular için tehlikeli olabilir. Kanlanma bozukluğuna bağlı parmak uçlarında yaralar gelişebilir” şeklinde konuştu.
Raynaud sendromunun tanısının hastanın tipik yakınmaları (parmaklarda soğuk ve stresle gelişen mavi-mor renk değişikliği, soğukluk, ağrı) ve hastanın muayenesi ile konulduğunu söyleyen Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, şüphelenilen vakalarda değişik görüntüleme yöntemleri kullanılabileceğini ve benzer yakınmalara neden olan diğer sebeplerin dışlanması gerektiğinin altını çizdi.
Sigara ve soğuktan uzak durmalılar
Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, raynaud sendromu tanısı konmuş bir hastanın yaşantısında nelere dikkat etmesi gerektiği hakkında ise şu önerilerde bulundu:
“Hastalar vücutlarını soğuktan korumalı ve buna göre kıyafet seçmelidir. Soğuk havalarda mutlaka eldiven ve yün çorap giymeliler. Sigaradan uzak durmalılar. Sigaradaki nikotin ve benzeri kimyasallar damarların daralmasına neden olarak raynaud hastalığını kötüleştirir. Damar daralmasına yol açan ilaçların da olumsuz etkileri olabilir. Bu nedenle tedavi seçimleri buna göre yapılmalıdır. Örneğin, bazı nezle-grip, migren ilaçları ve psikiyatrinin kullandığı bazı ilaçlar damar daralmasına yol açabilir. Stresin de damar daraltıcı etkisi olduğu unutulmamalıdır.”
Tedavide altta yatan hastalığın olup olmadığı önemli
RB’nin ilaç tedavisinde belirtinin birincil (primer) veya ikincil (sekonder) başka hastalık ile birlikte) olup olmadığı önem taşıdığını söyleyen Prof. Dr. Mehmet Sayarlıoğlu, “Tedavi planı altta başka bir hastalığın olup olmadığı değerlendirilerek yapılır. SRB’de eşlik eden hastalığın tedavisi ön planda yapılır. Bunun yanında damar genişletici diğer tedaviler hastanın durumuna göre değerlendirilir. Ayrıca hastanın kullandığı başka ilaçlar varsa, bunların RB’ye etkileri değerlendirilerek gerekirse buna göre düzenleme yapılmaktadır” diyerek açıklamalarını sonlandırdı.
