Net asgari ücret 2024 yılında 17 bin 2 liraya yükseldi. Asgari ücrete son yıllarda önemli iyileştirmeler yapılsa da açlık sınırının üstüne çıktığı dönemler oldukça sınırlı.
İstanbul başta olmak üzere Tokat gibi şehirlerde kira ücretleri cep yakarken geçim masrafı da şehirden şehire büyük farklılıklar gösteriyor.
Zaman zaman gündeme gelen “bölgesel asgari ücret” tartışmaları da gündemde.
Bölgesel asgari ücret nedir?
Bölgesel asgari ücret, İstanbul başta olmak üzere yaşam masraflarının daha yüksek olduğu şehirlerde daha yüksek asgari ücretin ödenmesi demek.
Şehirler arasındaki farklılıklar tartışılırken istihdam, işgücüne katılım, işsizlik gibi göstergeler sık sık kullanılıyor.
Asgari ücretin kişi başına milli gelire (gayrisafi yurt içi hasıla-GSYH) oranı bu tartışmalarda gündeme geliyor.
Brüt asgari ücretin kişi başı milli gelire oranı şehirlere göre büyük farklılık gösteriyor.
En büyük fark da sanayi merkezi Kocaeli ve İstanbul gibi illerle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki şehirler arasında. Bu oran İstanbul’da 0,24 iken Tokat’ta 0,88.
Türkiye’de 2022 yılında brüt asgari ücret 5 bin 737,5 liraydı. 12 aylık ücret ise 68 bin 850 lira ediyor.
TÜİK’in henüz yeni açıkladığı verilere göre 2022 yılında Türkiye genelinde kişi başına düşen GSYH 176 bin 651 lira oldu.
Bu miktar ikinci sıradaki İstanbul’da 287 bin 524 lira olurken son sıradaki Van’da 52 bin 272 lira oldu. Tokat’ta ise 78 bin 243 gerçekleşti.
Bu durumda brüt asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı Türkiye genelinde 0,39 oldu.
Şehirler arasında ise uçurum var. Bu oran 0,23 ile en düşük Kocaeli’nde olurken hemen ardından 0,24 ile İstanbul geliyor.
Bu ne demek? İstanbul’daki yıllık brüt asgari ücret bu şehirdeki kişi başına milli gelirin dört birine (yüzde 24) karşılık geliyor.
Kocaeli ve İstanbul’dan sonra bu oranın en düşük olduğu iller şöyle sıralanıyor: Tekirdağ, Ankara, İzmir, Bilecek, Kırklareli, Yalova, Bursa, Antalya, Çanakkale ve Muğla.
Bu oranın en yüksek olduğu ise Van. Van’daki bir asgari ücretli şehirdeki kişi başına milli gelirden yüzde 27 fazla kazanıyor. Ardından Ağrı, Şanlıurfa ve Bitlis geliyor.
Bu şehirlerdeki oranın 1’in üstünde. Yani, asgari ücretli milli gelirden fazla kazanıyor.
Öte yandan, şehirler arasındaki asgari ücretin kişi başına milli gelire oranındaki farkları analiz ederken dikkatli olmakta fayda var.
Çünkü bazı şehirlerde kişi başına milli gelir yüksek olmasına rağmen bu şehirlerde yaşamak çok pahalı olmayabilir.
Özellikle sanayi üretiminin yoğun olduğu illerde GSYH yüksek oluyor.
