Tayland’da her yıl 20 bin kişinin ölümüne neden olan çiğ balık yemeği Koi Pla, uzmanların gözüne çarptı. Bu yemek, karaciğer kanseri ile arasındaki bağlantı nedeniyle tartışma yaratıyor. Tatlı su balıklarından hazırlanan bu popüler yemek, balıklarda bulunan parazitlerin taşıdığı ciddi riskler nedeniyle kritik bir halk sağlığı sorununa işaret ediyor.
Koi Pla Nedir ve Neden Tehlikeli?
Güneydoğu Asya mutfağının vazgeçilmezlerinden biri olan Koi Pla, çiğ tatlı su balıklarının limon suyu, otlar ve bazen acı sosla marine edilmesiyle hazırlanır. Bazı tariflerde özellikle Tayland’ın Isaan gibi en yoksul bölgelerinde, yemeğe canlı kırmızı karıncalar da eklenir. Ancak yemeğin önemli bir tehlikesi var: balıklarda yaşayan Opisthorchis viverrini adlı parazit.
Bu parazit, insan vücuduna girdiğinde karaciğer, safra kesesi ve pankreası etkileyerek ölümcül karaciğer kanserine yol açabilir. Parazitlerin yayılmasının temel nedeni, balıkların tam anlamıyla temizlenmeden veya pişirilmeden tüketilmesidir.
Bir Doktorun Kırmızı Alarmı: Aile Kaybı İlham Verdi
Anne ve babasının karaciğer kanserinden kaybeden Taylandlı bir doktor, Koi Pla’nın tehlikelerine dikkat çekmek için bir kampanya başlattı. 2017 yılında bilim insanları, doktorlar ve antropologlardan oluşan bir ekip kurarak Isaan bölgesindeki topluluklarda parazit testi yaptı.
Ultrason cihazları ve idrar test kitleri kullanılan dört yıllık araştırma sonucunda, bazı köylerdeki bireylerin %80’inin bu paraziti taşıdığı tespit edildi. Bu korkutucu oran, Koi Pla’nın neden çok daha fazla dikkat gerektirdiğini gösteriyor.
Tehlike Nasıl Azaltılabilir?
Uzmanlar, Koi Pla’nın tamamen ortadan kaldırılması yerine, daha güvenli bir şekilde hazırlanması gerektiğine dikkat çekiyor. Tatlı su balıklarının dondurularak veya tam pişirilerek tüketilmesi, parazitlerin etkisini önemli ölçüdé azaltabilir. Bunun yanı sıra, yerel topluluklarda hijyen ve güvenli gıda tüketimi konusunda eğitim verilmesi de kritik bir adımdır.
Tayland Mutfağı ve Kültürel İkilem
Koi Pla, Tayland mutfağının geleneksel bir parçası olsa da, taşıdığı riskler nedeniyle yemek kültürü ile halk sağlığı arasında bir ikilem yaratıyor. Yemek tutkunlarının ve turistlerin, bu tür geleneksel yemekleri tüketmeden önce iki kez düşünmesi öneriliyor.